گرمازدگی در حیوانات خانگی، راه های پیشگیری و درمان
فصل تابستون فرا‌رسیده و وقت تفریح، گردش و سفر با پت‌های عزیزتونه. اما هیچ فکر کردین گرمای تابستون چقدر میتونه روی سلامتیشون تاثیر بذاره؟ می‌دونین دمای ماشین براشون چه خطراتی داره؟ شاید فکر کنین اگه یه مدت کوتاه با شیشه‌های پایین تنهاشون بذارین مشکلی پیش نمیاد اما سخت در اشتباهین! مهم‌ترازاون، می‌دونین اگه حیوونتون گرمازده بشه اولین اقدامات درمانی مناسب چیا هستن؟ آب سرد یا آب معمولی؟ در ادامه همراهمون باشین تا کامل با این موضوع مهم آشنا بشین.
گرمازدگی چیه و چطور ایجاد میشه؟
گرمازدگی (Heat stress/stroke) وقتی رخ می‌ده که دمای محیط بالا باشه و باعث بشه دمای بدن اون حیوون از حالت طبیعی خودش بیشتر بشه؛ درواقع مشابه تب هست ولی این بار عامل عفونی درکار نیست.
این دما در حیوونای مختلف متفاوته و حد تحمل گرماییشون هم همین‌طور؛ برای مثال پرندگان و خزندگان به نسبت جوندگان و خرگوش گرمای بیشتری رو می‌تونن تحمل کنن.
گرمازدگی که در مراحل اولیه کنترل و درمان نشه میتونه باعث آسیب‌های جبران ناپذیری مثل از کار افتادن اعضای بدن، ایست قلبی و حتی مرگ بشه، بنابراین کیس اورژانسی به‌حساب میاد.
گرمازدگی رو کدوم حیوونا تاثیر می‌ذاره؟
فرقی نمی‌کنه پت شما مو و خز داشته باشه، پر یا فلس! هر حیوونی یه دمای طبیعی داره که نباید از اون بالاتر بره. فقط حساسیت‌هاشون به گرما متفاوته؛ همستر حساس ترینشونه.
گرمازدگی در سگ
سگ‌ها برخلاف انسان عرق نمی‌کنن و تعداد کمی غده‌ی عرق در پنجه‌ها و بینیشون دارن که کمک زیادی نمی‌کنه بهشون. اونا برای از دست دادن حرارت اضافی بدن با دهان باز نفس نفس می‌زنن، چیزی که به اصطلاح بهش “له له زدن” گفته میشه که این کار هم تا یه حدی میتونه کمکشون کنه.
علائم
کاهش پاسخ به محرک‌های محیطی
له له زدن زیاد و تنفس سخت
گیجی
دمای بدن بیشتر از حالت طبیعی
بی‌قراری، سروصدا کردن
سندرم پای بی‌قرار
لثه و زبان از قرمز کم‌رنگ تا آبی
اسهال و استفراغ (شاید خونی)
افزایش ضربان قلب و نبض سریع
دفع ادرار کم یا هیچی
بینی خشک (در حالت طبیعی کمی رطوبت داره)
ریزش براق زیاد (ضخیم و چسبناک تر از حالت عادی)
چشم حالت خیره و حالت متعجب صورت
لرزش عضلات
تشنج و کما
علائم به ترتیب شدت وخامت دسته بندی شدن. هرچی به انتهای علائم نزدیکتر بشین شانس بهبودی پایین‌تر میاد پس چه بهتر که در مراحل اولیه بتونین شرایط حیوونتون رو کنترل کنین.
درمان گرمازدگی سگ
اولین کاری که باید بکنین پایین آوردن دمای بدنشونه. برای این کار:
اونو به محیط خنک تری منتقل کنین که سایه باشه و تهویه هوای خوبی داشته باشه.
محیط اطرافش رو خیس کنین تا به خنک شدنش کمک کنه.
می‌تونین آب رو به بدنش اسپری کنین و بذارین پنکه خشکش کنه.
خیس کردن بدن خصوصا گوش و پنجه با آب نه چندان خنک
استفاده از حوله خیس در نواحی بین پا، پد کف پا، شکم، زیر بغل و دور گردن (نهایت ۵ دقیقه)
خصوصا اگه نژاد سگتون بزرگ هست و دسترسی به دریاچه یا استخر کوچیک دارین می‌تونین برای خنک کردنش استفاده کنین.
دمای بدنش رو اندازه بگیرین و اگه از ۳۹.۵ بالاتر بود سریعتر به بیمارستان دامپزشکی مراجعه کنین.
اگه سگتون هشیار بود و به نوشیدن آب تمایل نشون داد یه مقدار آب در اختیارش بذارین و زبونش رو خیس کنین.
دقت کنین که تو هیچ شرایطی آب یخ نباید استفاده کنین چون با پایین آوردن ناگهانی دمای بدن باعث شوک میشه.
وقتی دماشون پایین اومد اقدامات درمانی رو متوقف کنین و به دامپزشک مراجعه کنین.
پیشگیری
محدودیت فعالیت و گردش بیرون از خونه در هوای گرم و مرطوب
فراهم کردن محیط سایه دار به همراه آب زیاد
اختصاص دادن چندین ظرف آب در چند نقطه
استفاده از ضدآفتاب مخصوصشان
پیاده روی در ساعات خنک تر روز (صبح زود و شب)
استفاده از مواد غذایی آبدار مثل هندوانه برای سگ و طالبی برای سگ به هدف جلوگیری از دهیدراته شدن بدن
طبیعیه که همیشه موقع بیرون رفتن دماسنج همراهتون نباشه ولی یه راه ساده اینه که اگه ما احساس گرما کنیم پتمون حتما گرمای بیشتری رو احساس می‌کنه!
تنها نگذاشتن در ماشین (حتی کوتاه مدت)
دمای داخل ماشین در یه روز معمولی در عرض یک ساعت میتونه از ۲۲ درجه به ۴۹ درجه برسه! اگه تهویه ماشین هم بد باشه که واویلا. بنابراین سگ عزیزتون رو حتی برای مدت کوتاه، حتی با شیشه های پایین داخل ماشین به هیچ وجه تنها نذارین.
چه عواملی سگم رو بیشتر مستعد گرمازدگی می‌کنه؟
همون‌طور که قبلا گفتم، همه حیوونا و هرنوع سگی میتونه در هوای گرم مستعد گرمازدگی باشه ولی یکسری حساس‌ترن و بیشتر مستعد:
سگ با پوشش ضخیم، بلند یا تیره
سگ خیلی جوان یا خیلی پیر
نژادهای براکیوسفالیک (پوزه کوتاه)
بیماری‌های زمینه‌ای تنفسی، قلبی و عصبی
سگ‌های خیلی فعال، کاری و شکاری
محیطی با دما و رطوبت بالا و تهویه بد
اگه سگم نژادی باشه که نیاز به فعالیت روزانه داشته باشه برای گرمازدگی چیکار کنم؟
شنا کردن
بازی کردن در فواره، آب نما و آب پاش‌ها
کوتاه کردن مو در ماه‌های گرم ( یه مقدار مو برای جلوگیری از آفتاب سوختگی بذارین)
پیاده روی در ساعات خنک تر ( صبح زود و شب)
پیاده روهای داغ خصوصا از جنس شن، بتن و آسفالت حرارت رو منعکس می‌کنن و باعث آسیب رسیدن به پدهای پا می‌شن.
اختصاص دادن تایم استراحت زیاد در فعالیت بیرون از خونه
کم کردن دویدن زیاد از برنامه ورزشی
نظارت به علائم گرمازدگی در سگ‌های کاری و نگهبان
سگ‌هایی که مسئولیتی بهشون سپرده شده مثل نگهبانی، شکار، نگهداری از گله اون قدر غرق در کارشون می‌شن که ممکنه متوجه نشن که حالشون داره بد میشه، بنابراین این وظیفه‌ی شماست که مراقبشون باشین.
گرمازدگی در گربه
گربه هارو یجورایی نوع تکامل یافته حیوونای صحرایی می‌دونن. چرا؟ چون با مقادیر کم آب هم می‌تونن زندگی کنن، اما از اون طرف زیاد تمایلی هم به آب خوردن ندارن. این باعث میشه خصوصا در هوای گرم در خطر گرمازدگی قرار بگیرن.
علائم
تقریبا همون علائم سگ رو نشون می‌دن با این تفاوت که خفیف تره و ممکنه به چشمتون نیاد:
بی‌قراری و حرکت زیاد
دراز کشیدن
کف کردن دهان
خونریزی از بینی
سگ و گربه‌ها حرارت اضافیشون رو از طریق تبخیر از سطح بدن دفع می‌کنن (Evaporating cooling)؛ سگ با له له زدن و گربه با لیسیدن بدنش. اما این کارها تا یه حدی تاثیر دارن و در رطوبت ۸۰% دیگه کمکی نمی‌کنن.
درمان
درمان گرمازدگی در گربه هم مشابه سگ هست. مهم‌ترین و اولین اقدام پایین آوردن دمای بدن گربتونه. برای هر حیوونی رعایت سه اصل درمان گرمازدگی بهتون کمک می‌کنه:
سایه
استفاده از آب و جریان هوا
مراجعه سریع به دامپزشک
نژادهایی مثل پرشین، هیمالین و اگزوتیک موکوتاه بخاطر صورت تخت و تنفس سختترشون بیشتر مستعد گرمازدگی هستن.
گرمازدگی در پرندگان
در اوایل مقاله گفته بودم بهتون که پرندگان و خزندگان به نسبت بقیه تحملشون به گرما بالاتره، این اما دلیل نمی‌شه که تهویه خوب و آب تازه در اختیارشون نباشه.
علائم
در پرندگان علائم گرمازدگی از دمای ۲۶.۵-۲۹.۵ به بالا بروز پیدا می‌کنه و شامل:
تنفس با دهان باز
دور نگه داشتن بال‌ها از بدن و حالت پف دار بدن (شبیه افتادگی بال)
بالا پایین بردن گلو (نوعی تقلا برای نفس کشیدن) تحت عنوان Gular flipping
بی‌قراری و اضطراب
پرخاشگری
عدم پاسخ به محرک محیطی مثل صدا
چشم خیره و براق (Glassy eyed stare)
شبیه پرنده همیشگیتون نیست!
عدم استفاده از نشیمنگاه
نشستن کف قفس
تکان دادن زیاد سر
تاب دادن بدن
زمین‌گیری و تشنج
درمان
بنا بر سه اصل گرمازدگی، اولین کار انتقال پرندتون به جای خنک‌تر، آرام و با تهویه مناسب هست تا بیشتر از این بهش استرس وارد نشه. برای استفاده از آب:
اسپری و مرطوب کردن پرنده در حدی که پوستش خیس شود
فرو بردن پای پرنده در آب (آب با دمای معمولی)
حمام در دمای اتاق
پیچیدن در حوله خنک تا رسیدن به دامپزشک
چه عواملی باعث گرمازدگی پرنده میشه؟
سایز کوچیک قفس پرنده زیر نور مستقیم آفتاب
انتقال به ماشین داغ بدون آماده سازی دما و تهویه ماشین
ماشین با تهویه بد
در دسترس نبودن آب و میوه تازه
تراکم زیاد
حرارت زیاد از لامپ یا پدهای حرارتی
حوله پیچ بودن طولانی مدت (بیشتر از ۵ دقیقه)
اضافه وزن
گرمازدگی در خزندگان
خزندگان بسته به اینکه بومی چه مناطقی باشن محدوده دمایی متنوعی رو می‌تونن تحمل کنن. اما اکثرا علائم رو از محدوده ۳۲.۲-۳۷.۷ درجه سانتیگراد نشون می‌دن.
نکته مهم در خزندگان اینه که حتما در تراریومشون شیب دمایی برقرار باشه تا بتونن راحت از جای گرم‌تر به جای خنک‌تر جابجا بشن.
علائم
نفس زدن سریع و سنگین
گیجی و عدم هماهنگی بدن
کاهش هشیاری
عدم استفاده از نشیمنگاه
امتناع از غذا خوردن
کاهش یا نبود دفع
لرزش بدن
اقدامات پیشگیرانه در گرمازدگی خزندگان
موقعیت تراریوم به دور از نور مستقیم خورشید و گرم‌ترین نقطه‌ی خانه
استفاده از دماسنج در تراریوم
فراهم کردن سایه خارج از خانه
کاهش دمای تراریوم درصورتی که تایم زیادی در هوای گرم خارج خانه گذارنده شده باشد
گرمازدگی در خرگوش
دمای ایده آل محیط زندگی خرگوش ۱۰-۲۰ درجه سانتیگراده و چون اکثرا بومی مناطق خنک هستن دمای بالا رو نمی‌تونن تحمل کنن.
خرگوش‌ها چون قابلیت سازگاری با تغییرات دمایی ناگهانی رو ندارن به راحتی علائم گرمازدگی رو حتی در ۲۲ درجه سانتیگراد نشون می‌دن.
علائم
اولین علامتی که توجهتون رو جلب می‌کنه تنفس سریع، کوتاه و صدادار خرگوشتونه. بقیه علائما:
بی‌حالی
ریزش بزاق
قطرات ریز اطراف سوراخ بینی
ترشحات آبکی از بینی
کاهش یا حذف دفع
ضعف
گرمی غیرعادی گوش و پا
کندی حرکات
قرمزی چشم
عدم هماهنگی بدن
حالت گیج و متعجب
مخاطات تیره رنگ
ترشحات خونی
تشنج و کما
درمان
بعد از این که خرگوشتون رو به محیط سایه دار با تهویه خوب بردین این کارها رو می‌تونین قبل بردن به دامپزشکی انجام بدین:
مرطوب کردن گوش و پا
ناحیه سنگی یا سرامیکی خنک برای دراز کشیدن
باد پنکه (مستقیم سمت خرگوش نباشد)
پیچیدن در حوله مرطوب خنک قبل انتقال به دامپزشکی
بطری آب فریز شده برای لیس زدن یا دراز کشیدن نزدیک آن
گرمازدگی در خوکچه هندی
خوکچه هندی هم مثل خرگوش و سایر جونده‌ها، اکثر بومی مناطق خنک هستن و به گرما حساسن اما سرما رو بهتر تحمل می‌کنن. دمای ایده آل خوکچه هندی ۱۸-۲۶ درجه سانتیگراده.
علائم
تنفس سریع
ناتوانی در ایستادن
ریزش بزاق
دراز کشیدن به بغل
کاهش یا نبود دفع
لثه رنگ پریده و چسبناک
کشیدگی پوست
بی‌حالی و تشنج
اقدامات پیشگیرانه در گرمازدگی خوکچه هندی
دقت کنین وقتی دمای بیرون ۲۸ درجه سانتیگراد یا بیشتره حتی اگه سایه هم پیدا کنین گردش تعطیله!
در گردش خوکچتون همیشه دسترسی به آب و سبزی با برگ تیره داشته باشه
میوه و سبزیجات آبدار مثل خیار، کاهو و هندونه در اختیارش بذارین
استفاده ی موقتی از الکل برای خنک کردن کف پا (استفاده طولانی مدت باعث خشکی پوستشون میشه)
اگه حوله پیچشون کردین به محض حرکت داشتنش حوله رو بردارین.
گرمازدگی در همستر
همستر از حساس‌ترین حیوونا به گرماست پس باید خیلی مراقبش باشین. همسترها هم اکثر بومی مناطق خنکن و ساعات فعالیتشون در زمان خنکی هواست؛ مثلا همستر سوری در شب فعالیت داره که در مناطق بومی دما به چند درجه زیر صفر می‌رسه!
دمای بالا دو تاثیر روی همستر می‌ذاره:
حالت خواب‌زدگی
گرما زدگی
خواب زدگی
برعکس اسم و ظاهری که داره مشکل خاصی برای همسترتون پیش نمیاد فقط برای چند دقیقه وقتی همسترتون رو دست می‌گیرین هیچ حرکتی یا نشونه حیاتی از خودشون نشون نمی‌ده! این حالت در دمای بالای ۲۳.۸ درجه سانتیگراد خودشو نشون می‌ده.
اگه تو این حالت به همسترتون دقت کنین، علیرغم این که هیچ تکونی نمی‌خوره ولی سبیلهاش درحال حرکتن.
گرمازدگی
اولین فرق گرمازدگی با خواب زدگی همستر اینه که برخلاف حالت قبلی، تکون نخوردن همسترتون بعد ۵ دقیقه برطرف نمی‌شه. درکنارش نشونه‌های دیگه مثل بزاق اطراف دهان، لمیدن آروم در کف بستر و لرزش دارن.
برخلاف بقیه، همستر باید سریع خنک بشه، میتونه با پاشیدن آب سرد بهش باشه یا نوشاندن آب سرد بهش. (مراقب باشین آب در گلوش نپره) بخاطر درمان سخت در همستر، هرچه زودتر گرمازدگی رو تشخیص بدین و اقدام کنین شانس بهبودیش بالاتره.
اقدامات درمانی دامپزشک برای گرمازدگی چیه؟
وقتی به دامپزشک مراجعه می‌کنین براساس معاینات و شدت وخامت حال پتتون اقدامات درمانی زیر رو ممکنه انجام بدن:
اندازه گیری دما
مایع درمانی
استفاده از داروهای خنک کننده
اکسیژن تراپی
خونگیری برای بررسی عملکرد اعضای حیاتی بدن
مانیتور کردن مداوم حال حیوان
درتمامی این حیوونا حتی اگه بعد اقدام درمانی شما نشونه‌های بهبودی رو نشون دادن باز هم باید دامپزشک ببرینشون که چک آپ‌های اورژانسی و بررسی عملکرد اعضای حیاتی مثل کلیه و مغز انجام بشه.
نظر شما درمورد گرمازدگی پت‌ها چیه؟
ما در این مقاله سعی کردیم یکی از موضوعات مهم در تابستون که باعث ارجاع کیس‌های زیادی میشه رو کامل توضیح بدیم تا بتونین با پیشگیری مناسب سلامتی پت عزیزتون رو تضمین کنین. پت شما تجربه ی گرمازدگی رو داشته؟ چه توصیه ای به سایر کاربران دارین؟ ممنون می‌شیم تجارب و نظراتتون رو به اشتراک بذارین.
دیدگاهتان را بنویسید
برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.